Welbeschouwd gaat organiseren - van een bedrijf of instantie, of van een land - om het vinden van een passende mix van Control en Vrijheid.

Laten we eens kijken naar het organiseren van landen, een mooie metafoor voor het organiseren van onze bedrijven en andere instellingen.

Na de val van de Berlijnse Muur werd gezegd dat het communisme (een autocratie) had afgedaan en dat ‘het kapitalisme’ had gewonnen. In de jaren ‘90 ontstond De Derde Weg, een soort van ideale mix van Kapitalistische en democratische invalshoeken. Die weg is echter ontaard in óf te veel Laissez-faire óf te veel Social.

Sinds de Grote Recessie, precies 20 jaar na De Val van de Muur, wordt vaak gezegd dat ‘het’ kapitalisme z’n beste tijd heeft gehad.

Hoe kun je je Grote Overwinning zó snel verspelen?

Het – vooral – Angelsaksische Laissez-faire Capitalism wordt dus steeds vaker afgeschreven. Voor dat ‘oer-kapitalisme’ worden alternatieven aangedragen: het Social Capitalism van Europa (met Nederland en de Nordics wellicht als de ultieme voorbeelden) en het State Capitalism of Managed Capitalism van bijvoorbeeld het Japan van na WO2 tot de jaren ‘90 van de 20e eeuw en Singapore, en – vooral – China. Van de EU zou je kunnen zeggen dat het óók State Capitalism is, maar dan een minder prestatie- en meer organisatie-gerichte vorm…

Het lijkt wel een soort van natuurwet dat Control na verloop van tijd meestal stijgt en Freedom daalt...

Social Capitalism lijkt wellicht het ideale compromis, maar verwordt makkelijk tot een ‘stuck in the middle’-oplossing. Door het beschermende karakter ontstaat geholpen hulpeloosheid en daardoor een vicieuze cirkel naar complete verzwakking en ‘opeten’ / verdamping van de welvaart.

Het tegenovergestelde van het Laissez-fare Capitalisme is trouwens níet het inmiddels ‘winnende’ State Capitalism – ondanks de successen daarvan van de afgelopen kwart tot een halve eeuw. Het State Capitalism is feitelijk geen kapitalisme, omdat er relatief weinig vrijheid is.

De oplossing voor de zwakten, risico’s en valkuilen van het Laissez-faire Capitalism is de combinatie van Conducive freedom en een Stimulerend centrum. Het is een katalyserend systeem - de overheid is kwalitatief sterk, maar niet verstikkend; de vrijheid op de markt is groot, maar niet ongeïnteresseerd of over-verleidend. Het is een combinatie waarmee het beste uit Het Potentieel wordt gehaald, zeer empowering en energiek. Het is Geïnspireerd en Intelligent, Gretig en Aanstekelijk. Met recht de Gulden Middenweg.

Zowel organisaties als naties / overheden zouden dit energieke organisatieklimaat moeten nastreven.

Op het niveau van landen noemt Richard D’Aveni dit Strategic Capitalism. Hij belicht de Control-dimensie en beschrijft vier aspecten van deze dynamische – wat je zou kunnen noemen – Vierde Weg: